Không cần quá cầu kỳ, cũng chẳng gói gọn trong những sơn hào hải vị, ẩm thực nơi đây bình dị mà khiến lòng người dao động. Cái tình của đất cuối cùng phương Nam không chỉ nằm trong câu vọng cổ ngân dài hay những hàng đước chen nhau tràn xuống nước, mà còn ở trong từng món ăn – đậm đà, mộc mạc, không phô trương nhưng trọn vẹn cả một hồn quê.

Có những miền đất người ta tìm đến vì phong cảnh hữu tình, vì dấu tích xưa cũ hay những câu chuyện lịch sử truyền đời. Nhưng cũng có những vùng đất khiến lòng người lưu luyến chỉ sau một bữa ăn, một miếng nếm. Cà Mau chính là nơi như thế. Ẩm thực nơi đây không cầu kỳ, chẳng gói gọn trong sơn hào hải vị mà bình dị, mộc mạc, đủ sức lay động lòng người. Cái tình của mảnh đất cuối cùng phương Nam không chỉ đong đầy trong câu vọng cổ ngân nga hay những hàng đước xanh rì, mà còn ẩn chứa trong từng món ăn – đậm đà, không phô trương nhưng trọn vẹn cả hồn quê. Nếu có dịp du lịch miền Tây, bạn đừng bỏ lỡ những hương vị đầy chân tình trên mảnh đất Cà Mau này! Người Cà Mau ăn như cách họ sống, sống để thương nhau. Cách người dân nơi đây nấu nướng không phải để trưng bày hay làm hài lòng thực khách bốn phương, mà chỉ đơn giản là để giữ gìn bản sắc, để lưu giữ tình cảm của một vùng đất có biển, có rừng, có đồng, có cả mưa chiều dầm dề và nắng gắt chang chang. Mỗi món ăn ở Cà Mau đều gắn liền với một khung cảnh, một con người hay một ký ức sâu đậm. Đó có thể là đĩa ba khía trộn giấm đường mẹ làm chấm rau sống giữa trưa hè oi ả, hay nồi cá lóc kho tộ sền sệt bà ngoại nấu cùng cơm nguội trong chiếc chén sứ mẻ miệng. Đó cũng có thể là mâm lẩu mắm khói nghi ngút đêm mưa nước nổi, cả nhà quây quần bên nhau dưới mái nhà lợp lá dừa nước. Nếu ai từng nghe những câu hát thân thương về Cà Mau thì sẽ hiểu, cái chân tình ấy nằm ngay trong vị mặn mòi của món cua Cà Mau luộc chấm muối tiêu chanh. Cua ở đây đặc biệt hơn bất kỳ nơi nào, không phải cua nuôi công nghiệp béo ụ đầy gạch, mà là cua biển sinh thái sống trong rừng đước, tự nhiên mà thơm ngọt. Luộc lên, thịt cua săn chắc, ngọt đậm đà, không cần nêm nếm cầu kỳ, chỉ một chén muối tiêu vắt chanh là đủ để hương vị sông nước ùa về trên đầu lưỡi. Món ăn đơn sơ nhưng là linh hồn của ẩm thực Cà Mau – không màu mè nhưng khiến người ta nhớ mãi không quên. Nhắc tới cua mà bỏ qua bún cua Cà Mau thì quả là thiếu sót lớn. Tô bún nóng hổi với nước dùng trong veo mà đậm đà, điểm xuyết vài miếng chả cua, tôm đất, thịt ba chỉ thái lát, thêm chút rau răm, hẹ, giá sống và ớt sừng xắt lát. Vị ngọt tự nhiên của nước lèo từ cua biển hòa quyện cùng mùi hành phi thơm lừng và rau sống tươi mát khiến tô bún không chỉ no bụng mà còn đong đầy cảm xúc. Ăn một lần là nhớ mãi, vì vị ngon độc đáo không giống bất kỳ nơi nào khác. Ẩm thực Cà Mau còn đậm dấu ấn của vùng nước mặn – lợ, nơi đồng ruộng giao thoa với sông rạch, nơi người dân sống dựa vào con nước thủy triều. Nổi bật là món cá thòi lòi nướng muối ớt, một loài cá kỳ lạ chỉ thấy ở rừng ngập mặn. Con cá lòi khỏi mặt bùn, thân trơn bóng, mắt lồi, nhưng khi nướng lên, da cá cháy xém, thịt bên trong dẻo dai, vị mặn mà, ăn kèm rau rừng và nước mắm tỏi ớt lại trở thành một đặc sản độc đáo. Đi sâu vào vùng quê, bạn có thể được mời thưởng thức chuột đồng nướng lu – món nghe tên lạ lẫm nhưng thân thuộc với bao thế hệ. Chuột được bắt từ đồng lúa sau mùa gặt, làm sạch, tẩm ướp gia vị rồi cho vào lu đất nướng bằng rơm. Mùi thơm dậy lên, béo mà không ngấy. Người Cà Mau không ngại những món “độc lạ”, họ ăn những gì thấy ngon, thấy quý, thấy thật lòng. Và món chuột nướng ấy không chỉ là món ăn, mà còn là câu chuyện về mùa màng, là ký ức những ngày ra đồng cùng cha. Không chỉ riêng những món dân dã, người ta còn tìm đến hương vị rừng. Lẩu mắm U Minh là một ví dụ điển hình. Nồi lẩu đặt giữa bàn, nước mắm cá sặc thơm lừng, kết hợp với cá linh, cá bông lau, thêm cà tím, rau đắng, bông súng, bắp chuối, rau nhút, rau ngổ… Mỗi loại rau là một hương đồng gió nội, một mảnh ghép thiên nhiên mà tạo hóa ưu ái ban cho đất rừng phương Nam. Ngồi bên nồi lẩu sôi lục bục, nghe tiếng mưa gõ mái lá, nhìn khói nghi ngút tỏa lên rồi tan biến – đó là lúc ta thấy Cà Mau hiện ra thật tròn đầy, gần gũi. Còn có món cá lóc nướng trui cuốn bánh tráng – món ăn đặc trưng không thể thiếu trong mỗi buổi tiệc đồng quê. Cá bắt từ sông, xiên vào que tre rồi nướng trên rơm rạ cháy âm ỉ. Không cần sơ chế cầu kỳ, cá nướng xong để nguyên con, cạo lớp da cháy, rắc thêm đậu phộng, hành phi, ăn kèm bún, rau sống và nước mắm chua ngọt. Món ăn này ngon ở sự dân dã, ở hương vị bếp lửa quê và bàn tay người làm bếp chan chứa tình thương. Nếu có dịp đến chợ nổi Cà Mau, bạn sẽ choáng ngợp trước sự đa dạng của các món ăn sáng giản dị nhưng đậm đà bản sắc. Có bún nước lèo nấu bằng mắm cá linh, có cháo lòng với lòng heo dai giòn vừa chín tới, có bánh tằm cay thơm mùi nước cốt dừa và cả xôi nếp than chan nước dừa sệt như mật. Những món ăn đó tuy không sang trọng hay trình bày cầu kỳ nhưng lại chứa đựng cả tinh thần ẩm thực phương Nam – coi trọng vị tự nhiên, nguyên liệu tươi ngon và sự hào sảng trong cách chia sẻ. Đừng quên thưởng thức các món ăn vặt và đặc sản mang về khi rời khỏi vùng đất này. Tôm khô Rạch Gốc, mắm cá sặc, mắm ba khía muối – mỗi loại mang theo hương vị đặc trưng của vùng nước lợ, và quan trọng nhất: là kết tinh từ công sức, nắng, gió và giọt mồ hôi của người dân chân quê. Bạn cũng có thể thử bánh phồng tôm Cà Mau, món ăn giòn rụm khi chiên, thơm lừng mùi tôm và nếp. Hay nếu khéo lựa, mang về vài hũ mật ong U Minh – thứ mật được tạo ra từ rừng tràm ngập nước, ngọt mà thanh, đậm mùi hoa rừng không nơi nào có được. Ẩm thực Cà Mau không thể gói gọn trong khuôn khổ một danh sách món ngon, vì nơi đây không chỉ có món ăn, mà còn có câu chuyện, có tình cảm, có văn hóa và những lát cắt đời sống ẩn chứa trong từng hạt cơm, từng miếng cá. Mỗi lần đặt chân tới mảnh đất này là một lần bạn được nếm trải hành trình ẩm thực riêng, mà dù có đi xa đến mấy cũng vẫn nhớ mùi khói bếp, nhớ cái vị mằn mặn của nước mắm, cái giòn tan của rau rừng, cái béo thơm của cua biển hay cái chua chua của trái giác chín trong nồi canh chua cá linh. Cà Mau không cần ồn ào để gây ấn tượng. Người ta yêu Cà Mau không phải vì những điều hào nhoáng, mà vì nơi tận cùng Tổ quốc ấy, từng món ăn cũng biết cách thì thầm câu chuyện của đất và người. Đi một lần, ăn một bữa, mà thương cả đời – đó là cái hay, cái tình và cái duyên của ẩm thực Cà Mau.